Κεφάλαιο 1: Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα
Η επανάσταση στην Κρήτη το 1896 προκάλεσε την επίσημη κινητοποίηση του ελληνικού κράτους που έστειλε στο νησί ελληνικό στρατό και στόλο. Ο Σουλτάνος απαίτησε την αποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων από την Κρήτη. Η άρνηση της Ελλάδας οδήγησε στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 που κατέληξε σε συντριβή του ελληνικού στρατού. Οι Μεγάλες Δυνάμεις αναγνώρισαν την Κρήτη ως κράτος αυτόνομο στο πλαίσιο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που θα διοικούνταν από Έλληνα πρίγκιπα.
Η κυριαρχία της Μεγάλης Ιδέας οδήγησε συχνά την ελληνική πολιτική ηγεσία σε απερίσκεπτες αποφάσεις που έφεραν εθνικές καταστροφές. Μια από αυτές υπήρξε ο λεγόμενος «ατυχής» ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 που κατέληξε σε πανωλεθρία της Ελλάδας. Στην εικόνα: ελαιογραφία του Γεώργιου Ροϊλού, που εικονίζει ελληνικό στρατό να υποχωρεί κατά τη μάχη των Φαρσάλων, στις 23 Απριλίου 1897 (Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη).
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
- Ποια αλλαγή παρατηρείται μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 στη στάση του ελληνικού κράτους απέναντι στα εθνικά ζητήματα της Κρήτης και της Μακεδονίας;
- Τι γνωρίζετε για τις εξεγέρσεις στην Κρήτη το 1905 και το 1908; Ποια η στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα και τι προκάλεσε;
- Ποια ήταν η κατάσταση στη Μακεδονία και πώς εντάθηκε μετά το Συνέδριο του Βερολίνου η αναμέτρηση μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων που διεκδικούσαν την περιοχή;
- Πώς αντέδρασε η Ελλάδα στη βουλγαρική δραστηριότητα;
- Ποιοι Έλληνες αξιωματικοί και οπλαρχηγοί έδρασαν προκειμένου να σχηματιστούν αντάρτικές ομάδες και ποιοι συντόνιζαν τη δράση τους;
- Πώς κινητοποιήθηκαν οι Έλληνες και η ελληνική κυβέρνηση μετά το θάνατο του Παύλου Μελά στο χωριό Στάτιστα της Καστοριάς το 1904;
- Ποιο το αποτέλεσμα της ένοπλης φάσης του Μακεδονικού Αγώνα και γιατί έβαλε τέλος το κίνημα των Νεότουρκων στο μακεδονικό αγώνα;
Ο Παύλος Μελάς
Ο θάνατός του Μελά συγκλόνισε το πανελλήνιο και αφύπνισε τις συνειδήσεις.Ο ήρωας Παύλος Μελάς έγινε σύμβολο του μακεδονικού αγώνα και της ανιδιοτελούς θυσίας για την πατρίδα.Ο μακεδονικός αγώνας συνεχίστηκε. Είχε δικαιωθεί η πολιτική του Μακεδονικού Κομιτάτου. Με φιλοπατρία ακολούθησαν νέοι εθελοντές από την ελεύθερη Ελλάδα και νέες αντάρτικες ομάδες. Το 1905 βρίσκονταν 1000 περίπου ένοπλοι Έλληνες στη Μακεδονία.Αντάξιος συνεχιστής του αγώνα ο αντάρτης Σαράντος Αγαπηνός ή Τέλλος Άγρας, ο οποίος το 1906, σε μια κάμψη του αγώνα και διάλυσης πολλών αντάρτικων ομάδων, έδρασε δυναμικά στην περιοχή του βάλτου των Γιαννιτσών.
