Κεφάλαιο 19: ΚΛΑΣΜΑΤΑ ΟΜΩΝΥΜΑ ΚΑΙ ΕΤΕΡΩΝΥΜΑ

 Ο αριθμός που δηλώνει το μέρος ενός "όλου" ονομάζεται κλάσμα.
Το κλάσμα σχηματίζεται από δύο φυσικούς αριθμούς, τον αριθμητή και τον παρονομαστή, που χωρίζονται μεταξύ τους από την κλασματική γραμμή με τη μορφή: αριθμητής/παρονομαστής

π.χ. 1/6

 Το κλάσμα με αριθμητή το 1 λέγεται κλασματική μονάδα.

• Όταν ο αριθμητής ενός κλάσματος είναι μεγαλύτερος από τον παρονομαστή, τότε το κλάσμα είναι μικρότερο από το 1.
• Όταν ο αριθμητής ενός κλάσματος είναι ίσος με τον παρονομαστή, τότε το κλάσμα είναι ίσο με το 1.
• Όταν ο αριθμητής ενός κλάσματος είναι μεγαλύτερος από τον παρονομαστή, τότε το κλάσμα είναι μεγαλύτερο από το 1 και ονομάζεται καταχρηστικό. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να χωρίσουμε τις ακέραιες μονάδες και να μετατρέψουμε το καταχρηστικό κλάσμα σε μεικτό αριθμό.

 Και τώρα εξασκήσου:

Γράψε το κλάσμα που πρέπει

  ΚΛΙΚ

Συναγωνίσου με τον συμπαίκτη σου ποιος θα μετατρέψει πιο γρήγορα καταχρηστικό κλάσμα σε μεικτό

  ΚΛΙΚ

...και το αντίθετο

  ΚΛΙΚ

ΠΙΤΣΑ του ΤΟΝΥ

Φτιάξε τα κατάλληλα υλικά με τις δόσεις που πρέπει και στείλε την πίτσα

ΚΛΙΚ

Κεφάλαιο 10: Οι αγώνες των Σουλιωτών

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

• Ποια χαρακτηριστικά  και ποιες ιδιαίτερες συνθήκες της ζωής των Σουλιωτών τους μετέτρεψαν σε ικανότατους πολεμιστές;
• Πώς συνέβαλε η γεωγραφική θέση του Σουλίου στο να μην μπορούν να τους κατακτήσουν οι Τούρκοι;
• Αναφέρετε τα γεγονότα της κατάκτησης του Σουλίου τελικά το 1803  και της ηρωικής αντίστασή του;
• Ποια η συμμετοχή των Σουλιωτών στον επαναστατικό αγώνα του 1821;

 βλ. παρουσίαση με διαφάνειες από το 8ο Δημοτικό Σχολείο Νάουσας  εδώ 

 βλ. σχεδιάγραμμα του μαθήματος από το 8ο Δημοτικό Σχολείο Νάουσας εδώ

Πού κοιμούνται τα παιδιά σε όλον τον κόσμο;

Ο φωτογράφος James Mollison ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο και φωτογράφισε παιδιά και το χώρο που κοιμούνται. 
Οι φωτογραφίες αυτές έγιναν βιβλίο με το όνομα "Where Children Sleep".
 Όπως θα δείτε στις φωτογραφίες, δεν έχουν όλα τα παιδιά ένα ζεστό και ευρύχωρο δωμάτιο για να κοιμούνται.

δες http://jamesmollison.com/books/where-children-sleep/

Κεφάλαιο 14ο : Τα μεγαλύτερα ποτάμια και οι λίμνες της Γης

• εντοπίστε στην υδρόγειο τους μεγάλους ποταμούς και τις μεγαλύτερες λίμνες της Γης.

Οι σπουδαιότεροι ποταμοί της Γης:

• Ο ποταμός Νείλος (6.669 χλμ) βρίσκεται στη Βόρεια Αφρική, πηγάζει από τις λίμνες Βικτόρια και Αλβέρτου και εκβάλλει στη Μεσόγειο θάλασσα σχηματίζοντας Δέλτα. Διαρρέει το Σουδάν και την Αίγυπτο και στις όχθες του βρίσκονται οι πόλεις του Χαρτούμ, του Καΐρου και της Αλεξάνδρειας. Χωρίς αυτόν πολλές περιοχές θα ήταν έρημοι. Είναι πλωτός σε μεγάλο τμήμα του βοηθώντας έτσι το εμπόριο και τον τουρισμό.

Νείλος στον χάρτη και το Δέλτα από το διάστημα

• Δεύτερος σε μήκος επίσης πολύ σημαντικός ποταμός της Γης είναι και ο Αμαζόνιος (6.436  χλμ.). Βρίσκεται στη Νότια Αμερική, πηγάζει από τις Άνδεις και εκβάλλει στον Ατλαντικό ωκεανό. Στη λεκάνη του Αμαζονίου, στη Βραζιλία, κατοικούν πανάρχαιες φυλές ιθαγενών, αλλά δεν υπάρχουν μεγάλες πόλεις. Είναι πλωτός και αυτός κατά τα 2/3 του. Αποτελεί τον "πνεύμονα" της Γης, αφού εκεί βρίσκεται το μεγαλύτερο δάσος της Γης, όπου παράγεται το 35% του οξυγόνου της ατμόσφαιρας. Πώς αλήθεια παράγεται; Ωστόσο το δάσος του Αμαζονίου απειλείται σε μεγάλο βαθμό από την παράνομη υλοτομία και όχι μόνο.

 

• Ο Μισισιπής (5.969 χλμ) βρίσκεται στις Η.Π.Α. και διαρρέει 10 πολιτείες. Είναι πλωτός και διευκολύνει έτσι τη μεταφορά των προϊόντων της αγροτικής παραγωγής των πεδινών περιοχών. Στις όχθες του είναι χτισμένες το Σεντ Λούις και η Νέα Ορλεάνη.

Το Δέλτα του Μισισιπή από το διάστημα

• Ο Δούναβης (2.850 χλμ.) είναι ο 2ος σε μήκος ποταμός της Ευρώπης (μετά τον Βόλγα) και ενώνει 10 ευρωπαϊκές χώρες καθώς είναι πλωτός και ενώνει τη Μαύρη θάλασσα με τις χώρες της Κ. Ευρώπης. Αρδεύει μεγάλες πεδιάδες, είναι σημαντικός για τη βιομηχανία, το εμπόριο και τον τουρισμό ενώ μεγάλες πόλεις και ταυτόχρονα πρωτεύουσες είναι χτισμένες στις όχθες του (Βιέννη, Μπρατισλάβα, Βουδαπέστη, Βελιγράδι).

Οι σπουδαιότερες λίμνες της Γης

• Η Κασπία θάλασσα (371.000 τ.χλμ), που είναι τριπλάσια από την έκταση όλης της Ελλάδας (132.000 τ.χμ.) Λέγεται "θάλασσα" γιατί είναι μεγάλη σε έκταση. Περιέχει επίσης σε εξαίρεση με τις περισσότερες, αλμυρό νερό και ανήκει στη Ρωσία(ευρωπαϊκό μέρος).

Η Κασπία θάλασσα στον χάρτη και από δορυφόρο

• Η Βικτορία (68.422 τ.χλμ) είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Αφρικής. Η πρωτεύουσα της Ουγκάντας Καμπάλα βρίσκεται στις όχθες της, ενώ χαρακτηριστικό της είναι τα πολλά νησιά περίπου 3.000!! Ιδιαίτερο επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι περίφημοι καταρράκτες (108 μ. ύψος και 1,7 χλμ μήκος).

Η Βικτορία λίμνη στον χάρτη και από δορυφόρο

...και οι περίφημοι καταρράκτες

• Η Βαϊκάλη (31.500 τ.χλμ) βρίσκεται στη Ρωσία (Ασιατικό μέρος) και είναι η πιο βαθιά του κόσμου (1.680 μ.). Έχει το μεγαλύτερο όγκο γλυκού νερού (πάνω από το 1/5 του πλανήτη), ωστόσο κινδυνεύει αφού στις όχθες της βρίσκονται πολλά εργοστάσια, τα απόβλητα των οποίων μολύνουν τα νερά της αλλά και καταστρέφουν τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής

Η λίμνη Βαϊκάλη στον χάρτη και όπως φαίνεται από το διάστημα

"Αυτόχθονες λαοί - Σπίτι μας είναι η γη"

Αυτόχθονες αποκαλούμε αυτούς που κατοικούν στη γη των προγόνων τους, που δεν ήρθαν από άλλο τόπο. Στις μέρες μας έχουν απομείνει λίγοι, γιατί οι "πολιτισμένοι" Ευρωπαίοι και άλλοι αποδείχτηκαν απολίτιστοι, αφού τους φέρθηκαν σαν "πρωτόγονους", τους εκμεταλλεύτηκαν και ή τους εξόντωσαν ή τους περιόρισαν σε μικρές εκτάσεις γης. Λέγονται και ιθαγενείς.

Αυτόχθονες λαοί υπάρχουν σε ολόκληρο τον πλανήτη. π. χ.

• στην Αφρική: οι Βέρβεροι, οι Τουαρέγκ, οι Μασάι, οι Πυγμαίοι, οι Βουσμάνοι, οι Μπαντού

• στην Ασία: οι Μογγόλοι, οι Βεδουίνοι

• στην Αμερική: οι Ινδιάνοι (Σιου, Τσερόκοι, κλπ)

• στην Ωκεανία: οι Αβορίγινες (Αυστραλία), οι Μαορί (Νέα Ζηλανδία), οι Παπούα (Νέα Γουινέα)

• στις Αρκτικές περιοχές: οι Εσκιμώοι, οι Λάπωνες (λίγο χαμηλότερα), οι Σαάμι

Μαορί, οι κάτοικοι της μακρινής Νέας Ζηλανδίας

Οι Μασάι ζούνε στην περιοχή των συνόρων Κένυας - Τανζανίας.

βλ. βιβλίο Γραμματικής. Ενότητα 16, Μέρος 4ο, Σύνταξη, "Οι αιτιολογικές προτάσεις" 

Κεφάλαιο 9: Τα κυριότερα επαναστατικά κινήματα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

• Ποιες ήταν οι πιο σημαντικές εξεγέρσεις των υπόδουλων Ελλήνων κατά των Οθωμανών;
• Ποια η συμμετοχή των ευρωπαϊκών δυνάμεων στις επαναστατικές αυτές κινήσεις;
• Τι γνωρίζετε για τη δράση του Μητροπολίτη Λαρίσης Διονυσίου του Φιλοσόφου και του αξιωματικού Λάμπρου Κατσώνη;

βλ. παρουσίαση με διαφάνειες από το 8ο Δημοτικό Σχολείο Νάουσας  εδώ 
βλ. σχεδιάγραμμα του μαθήματος από το 8ο Δημοτικό Σχολείο Νάουσας εδώ

Η ναυμαχία της Ναυπάκτου (1570) 

Η Μάχη της Χίου (1770)
.

Διονύσιος ο "Σκυλόσοφος". Το 1611 βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους

Λάμπρος Κατσώνης 1752-1804

Κεφάλαιο 18ο: ΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ 10

Και στις δυνάμεις με βάση το 10, πάλι ο εκθέτης δείχνει πόσες φορές θα επαναληφθεί το 10 ή πόσα 0 θα βάλουμε μετά το 1 π. χ. 10³ = 10 × 10 × 10 = 1.000

Πρόσεξε το παρακάτω παράδειγμα:

5000 = 5 × 1000 = 5 × 10³

Ο αριθμός 5000 μετατρέπεται σε γινόμενο του αριθμού 5 με το 1000 που με τη σειρά του μπορεί να μετατραπεί σε δύναμη του 10 (10³) 

Πρόσεξε επίσης ότι υπάρχει και ένα τέχνασμα όταν θες να βρεις ένα γινόμενο δεκαδικού αριθμού με δύναμη του 10:

Έστω ότι θες να βρεις πόσο είναι το 1,35 Χ 10⁴
Μπορείς βέβαια να το υπολογίσεις ως 1,35 × (10 × 10 × 10 × 10 ) = 1,35 × 10.000 = 13.500 

Είναι πιο εύκολο όμως, αρκεί να σκεφτείς να μετακινήσεις την υποδιαστολή 4 δεκαδικά ψηφία προς τα δεξιά ως εξής:

1,35 / 13,5 / 135, / 1350, / 13500

δες την παρουσίαση σε διαφάνειες "Από το απειροελάχιστο ατο άπειρο" εδώ




Δες τώρα και κάτι ανάλογο διαδραστικά 
(επίλεξε πρώτα Table και στη συνέχεια Viewer για να δεις με zoom όλη τη διαδικασία)

ΚΛΙΚ

ΕΝΟΤΗΤΑ 6η: Η ζωή σε άλλους τόπους

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Με ποιον τρόπο προσπαθούμε να πείσουμε κάποιον ότι η άποψή μας είναι σωστή
• Με τις αιτιολογικές προτάσεις
• Με τους τοπικούς προσδιορισμούς
• Πώς δίνουμε πληροφορίες για μια χώρα
• Ποιος είναι ο ρόλος του ενεστώτα σε ένα κείμενο που πληροφορεί / περιγράφει

Κείμενα:

1. Ποιήματα με ζωγραφιές (ποιήματα)
2. Αυτόχθονες λαοί - Σπίτι μας είναι η γη (πληροφοριακό κείμενο–επιχειρηματολογική επιστολή)
3. Αιολική γη (λογοτεχνική αφήγηση)
4. Πορτογαλία (περιγραφή μέσα από πληροφοριακά κείμενα και εγκυκλοπαίδειες)

Γιώργου Σεφέρης: Ποιήματα με ζωγραφιές σε μικρά παιδιά

Τα λίμερικ (limerick) είναι ποιήματα σύντομα, σατιρικά ή απλώς κωμικά, "δίχως νόημα".
Ξακουστά είναι εκείνα του Έντουαρντ Λιρ (Edward Lear), που το 1864 δημοσίευσε μια ποιητική συλλογή με λίμερικ, με τον τίτλο The book of nonsense.

Να ένα λίμερικ του Λιρ :

Υπήρχε ένας γέρος στο έλος

από τη φύση του ήταν ασήμαντος κι ανέμελος
καθισμένος σ' ένα πετραδάκι
τραγουδούσε δημοτικά σ' ένα βατραχάκι
αυτός ο διδακτικός γέρος στο έλος.

βλ. σε διαφάνειες εδώ

Στην Ελλάδα, πρώτος που αποπειράθηκε να γράψει λίμερικ είναι ο Γιώργος Σεφέρης. Μάλιστα, πήγε να αποδώσει τον όρο στα ελληνικά με τη λέξη "ληρολόγημα", συνδυάζοντας το όνομα του Λιρ με τη λέξη "λήρος", που σημαίνει τρελή κουβέντα, ασυνάρτητα λόγια. Το 1975 εξέδωσε μια συλλογή από λίμερικ, με τον τίτλο Ποιήματα με ζωγραφιές σε μικρά παιδιά.

Εδώ το πρώτο της συλλογής :

Ήταν μια κοπέλα από τη Σάμο

που έχωσε το δεξί της στην άμμο
και με τ' άλλο χέρι
εκρατούσε ένα αστέρι
ετούτη η κοπέλα απ' τη Σάμο.

Τα λίμερικ ομοιοκαταληκτούν συνήθως αα-ββ-α.

• Ο πρώτος στίχος περιέχει την παρουσίαση του πρωταγωνιστή
• Στον δεύτερο αποκαλύπτεται η ιδιότητά του.
• Στον τρίτο και τέταρτο έχουμε την πραγματοποίηση κάποιας ενέργειας.
• Ο πέμπτος στίχος είναι αφιερωμένος στην εμφάνιση ενός τελικού επιθέτου ή παραλόγου.

Τι λέτε; Γράφουμε λίμερικ;

Ήταν ένας αρκούδος από το Κογκό 
που έκανε συνέχεια: Όι, ο! 
και για να σταματήσει το όι, ό
πήγε στον ποταμό να πιει νερό
αυτός ο αρκούδος από το Κογκό.

Ήταν μια κυρία στη Βουλγαρία

που 'τανε χοντρή σαν τον καρχαρία

Ήταν τόσο χοντρή

 που 'σπασε του γιου της τη μηχανή
αυτή η κυρία από τη Βουλγαρία

Ήταν ένας άντρας απ' τη Μάνη

που 'δωσε τα αυγά του σε έναν τσομπάνη

κι αυτός έκανε ομελέτα

με ντομάτα και λίγη φέτα

και τα 'φαγε μαζί με τον άντρα απ' τη Μάνη 

Ήταν ένας σκύλος από τη Γαλλία

που γάβγιζε κι έκλαιγε σε όλη την Ασία

και του δώσαν ηρεμιστικό

και το μυαλό του έγινε σαν σύκο ζουμερό

αυτός ο σκύλος από τη Γαλλία

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

ΕΓΩ ΑΣΧΟΛΟΥΜΑΙ ΜΕ ΤΟ ΩΡΑΙΟΝ

Το "Παρασκήνιο" συμμετέχει στην επέτειο των 100 χρόνων από τον θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με μία ταινία αφιέρωμα στον μεγάλο Σκιαθίτη. Η εκπομπή εστιάζεται περισσότερο πάνω στην προσωπικότητα του συγγραφέα, μια προσωπικότητα αντιφατική, ιδιόμορφη, δύσκολη και μυστική. Γιατί, τι άλλο είναι το ταλέντο, όπως είπε ο Γιώργος Xειμωνάς, παρά μία τεράστια προσωπικότητα; Και ο Παπαδιαμάντης, ως πρόσωπο, "μάγεψε" τους ανθρώπους που τον γνώρισαν από κοντά, όσο και τους μεταγενέστερους που τον γνώρισαν με την γραφή του. Η εκπομπή "παρακολουθεί" τα βήματά του στην Αθήνα και την Σκιάθο, από μία ολονυχτία στη μνήμη του στο εκκλησάκι του Άγιο Ελισαίου στο Μοναστηράκι όπου έψελνε, μέχρι το έρημο κάστρο της Σκιάθου. Συναντάει ανθρώπους που συνδέονται μαζί του , είτε ως απόγονοι των ηρώων του, είτε ως μελετητές του, είτε ως φύλακες της κληρονομιάς του στην Σκιάθο. Και τέλος παρουσιάζει τον ίδιο, με το πρόσωπο του ηθοποιού Ντίνου Μακρή, αυτοβιογραφούμενο μέσα από τα λεγόμενα του και τα διηγήματα του. Τον άνθρωπο Παπαδιαμάντη που έζησε ενάντια στο ρεύμα της εποχής του και που δεν ήθελε παρά να "ομοιάζει μόνο με τον εαυτόν του" και να «ασχολείται με το Ωραίον».

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΝΥΧΤΑ ΒΑΣΑΝΟΥ

Πότε, μάτια μου καημένα,

θὰ κλεισθῆτε στὴ σιγή,

νὰ χαρίσετε σ᾿ ἐμένα

ὕπνο, ἀνάπαψη πικρή;

Ἀφουγκράσου! πῶς τ᾿ ἀηδόνι

λούφαξε στὴν ἐρημιά.

Ἄκουσ᾿, ἄκουσε τὸν γκιώνη·

παύει νὰ μοιρολογᾷ...

Καὶ τ᾿ ἀστέρια, μαραμμένα

λουλουδάκια τοῦ Θεοῦ,

σβηόνται, πέφτουν ὁλονένα

ἀπ᾿ τὸν κάμπο τ᾿ οὐρανοῦ.

Καὶ τὸ πυροφάνι ἐχάθη,

ποὺ στὴν ἔρμη ἀκρογιαλιὰ

φέγγει τοῦ γιαλοῦ τὰ βάθη

κι ἀντιλάμπει στὴ στεριά.

Κ᾿ ἡ Λιαλιὼ ποὺ τ᾿ ἀγναντεύει

μὲ λαχτάρα, ἡ λυγερή,

σφάλησε τὸ τζάμι, φεύγει·

ἄχ! τί ὄνειρα θὰ ἰδῇ...

Μοναχὸς ἐγὼ ἀγρυπνάω,

νυχτερεύω μοναχός·

᾿λεημοσύνη σᾶς ζητάω,

νύχτα, δόλι᾿ ἀγάπη, φῶς!

Ναί, μά τὸ ἱερὸ σκοτάδι,

ναί, μά τ᾿ ἄστρο τῆς αὐγῆς,

οὔτε ὕπνος, γιὰ σημάδι,

στὴ γαλήνη αὐτὴ τῆς γῆς!...

Γίνε, νύχτα, συντροφιά μου,

στὴ βαθειά, ἄπειρη σιγή·

ἔλα μὲς στὴν ἀγκαλιά μου,

δός μου ἀνάπαψη πικρή.

(1903)